Inspelen op verandering: eigentijds bestuur

Onze maatschappij ontwikkelt zich tot een meervoudige democratie. Inwoners informeren en organiseren zich vaker en beter, nemen initiatief en beïnvloeden actief besluitvorming. Overheden en maatschappelijke organisaties werken steeds meer samen. Dit vraagt om eigentijdse  manieren van besturen. De uitdaging is om alle inwoners te bereiken, niet alleen die mensen die ons sowieso al gemakkelijk weten te vinden.

Eigentijds bestuur vraagt een dienstverlenende houding en meer maatwerk. Dat vraagt niet alleen iets van hoe we in onze omgeving werken, maar ook hoe we onze processen intern organiseren. Bijvoorbeeld door naast transparantie en rechtmatigheid, ook flexibiliteit en maatwerk te laten zien in onze subsidieverlening. Een ander belangrijk element is vroegtijdige en gelijkwaardige samenwerking met mede-overheden en maatschappelijke organisaties.

In bestaande programma’s zoals de Stadsbeweging, Sociale kwaliteit, Nieuwe energie, Woonafspraken, Duurzaamheid, Klimaatadaptatie en Natuur en samenleving hebben we geleerd dat het goed werkt om aan te sluiten bij lokale initiatieven en actualiteiten (maatwerk aanpak). Maatschappelijke organisaties, bedrijven, bewoners en overheden werken samen aan innovatieve ideeën en projecten. De vernieuwende werkwijze van de Stadsbeweging gaan we ook toepassen in het landelijk gebied met ‘Overijssel op streek'. Hiermee versterken we de symbiose en samenwerking tussen stad en ommeland op een vernieuwende manier. Stad en land kennen in Overijssel immers een grote verbondenheid. In het investeringsprogramma Eigentijds Bestuur experimenteren we met vormen van overheids- en burgerparticipatie. Onder meer door pilots, experimenten en kennisdelen willen we met gemeenten, Staten en inwoners ontdekken hoe we structureel en effectief op nieuwe ontwikkelingen kunnen inspelen.

Ondermijning
Overheden en media hebben steeds meer aandacht voor het thema ondermijning. De aanpak van ondermijnende criminaliteit vraagt om eensgezind optreden van overheden. In het regeerakkoord is een ondermijningswet en een fonds van 100 miljoen euro aangekondigd. Daarmee wil het kabinet publieke en private partijen ondersteunen bij hun inzet tegen ondermijnende criminaliteit. Om de provincie weerbaarder te maken en deze rol in te vullen heeft u structureel middelen beschikbaar gesteld voor de oprichting van een cluster Integere Overheid. Dit cluster richt zich op de aanpak van ondermijning en integriteitsvraagstukken.

Aan de hand van de methode ‘Overijssel op streek’ willen we tot goede oplossingen komen voor vakantieparken. Eind 2018 leggen we u een voorstel voor om gemeenten te ondersteunen bij het aanpakken van de groeiende problematiek op vakantieparken. Deze aanpak is er ook op gericht om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan. Dit vraagt een investering in de uitvoering van pilots op vier parken (analyse problematiek, visie- en planvorming  en implementatie maatregelen) en het opzetten van een vervolgaanpak. Wij vragen u hiervoor in 2019 incidenteel € 400.000 vanuit de Algemene Reserve beschikbaar te stellen.

Provincie en gemeenten  

De bestuurlijke toekomst van een aantal gemeenten vraagt onze aandacht. We zien dat sommige gemeenten het moeilijk hebben en het lijkt erop dat het aantal gemeenten met bestuurlijke vraagstukken  toeneemt. De provincie heeft een systeemverantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het openbaar bestuur en kan zo nodig de discussie over de bestuurlijke kwaliteit van een gemeente initiëren, stimuleren en faciliteren. De inzet van instrumenten zoals de bestuursscan en de financiële scan zijn waardevol gebleken. Ad hoc ondersteuning, zoals bij de gemeente Almelo is effectief, maar een breder programma om gemeenten te ondersteunen bij hun geplande aanpak van verschillende opgaven is zinvol.  

Naast onze wettelijke taken (financieel en interbestuurlijk toezicht) voelen we een bredere verantwoordelijkheid voor het openbaar bestuur. Gemeenten en inwoners doen een beroep op ons om daar gezamenlijk vorm en inhoud aan te geven. Dat zien we in het programma eigentijds bestuur, de scans, maar ook bij specifieke dossiers zoals de ondergrond en Lelystad Airport. We zien dat we een rol kunnen vervullen tussen gemeenten bij complexe regionale opgaven. We verkennen daarom een breder instrumentarium (vroegtijdige verkennende gesprekken, beleidsbemiddeling, mediation, etc).

(Inter)regionale en internationale samenwerking  
Het voornemen om het nationale beleid aan te sluiten op provinciaal en regionaal beleid in omgevingsagenda’s (Gebiedsagenda Oost en Gebiedsagenda IJsselmeergebied) is als overkoepelend thema opgenomen in het Interbestuurlijk Programma.

De interbestuurlijke samenwerking  tussen provincie en Rijk is belangrijk, omdat de regio in toenemende mate de relevante schaal is om maatschappelijke uitdagingen op te pakken. Provincie, regio’s en (samenwerkende) gemeenten, waterschappen, maatschappelijke partners en het Rijk hebben elkaar nodig om effectief en in samenhang de regionale en nationale opgaven op te kunnen pakken. Door in coalitions of the willing tot samenwerkingsafspraken te komen kunnen nationale en regionale agenda’s op elkaar worden afgestemd en deze kunnen elkaar versterken. Een breed scala aan onderwerpen kan daarbij aan de orde zijn: economie, arbeidsmarkt, onderwijs, vestigingsklimaat, woningmarkt, klimaatadaptatie, natuur, milieu, etc.

Regionaal bundelen we financiering voor concrete projecten en koppelen die waar mogelijk aan rijksbudgetten. Om uitvoering van de regionale agenda’s te garanderen moet er breed draagvlak zijn en blijven. De inhoudelijke argumentatie en onderbouwing moet steeds actueel zijn. Wij gaan het onderzoek De kracht van Oost-Nederland daarom actualiseren en verbreden naar de grensgebieden.

De verbindingen met Duitsland nemen in belang toe. Ook Duitsland legt hier nadruk op, bijvoorbeeld in het Regeerakkoord van Noordrijn Westfalen. Maatschappelijke opgaven houden immers niet op bij de grens. Dit biedt kansen voor provincie(s) en regio’s en wij moeten daarop inzetten. De huidige tijdelijke inzet loopt tot en met 2019. De afgelopen jaren is geïnvesteerd in het (verder) opbouwen van relaties met en positionering van de provincie bij onze Duitse partners in Noordrijn-Westfalen. Daarop voortbouwend willen we nu toewerken naar gezamenlijke agendavorming en onze scope uitbreiden van Noordrijn-Westfalen naar Nedersaksen.

Op 17 mei tekenen wij de Gebiedsagenda IJsselmeergebied. Voor de proceskosten hiervoor vragen wij u in 2019 incidenteel € 100.000 beschikbaar te stellen uit de Algemene Reserve.